Rabu, 16 November 2016

Ensera Linut

●Ensera Linut
Dulu kelia, menua agi latung sereta mayuh antu segau-segau ngeregau anak mensia. Maya cherita tu nyadi, antu benung mayuh, landak benung betelesak, nyumbuh benung numbuh baka nya megai kitai mensia ti beranak betelesak nadai besekat baka indu kemaya hari. Ba rumah panjai sebuah ti betuaika Tuai Rumah Gundi Manggie Pengunyah Buah Pinang. Rumah panjai ke dipegai iya nya bisi lima puluh pintu. Tunga ke ujung tanju mua ari ulu, bisi apai tuai orang siku diau belangkau kediri-diri. Bini iya lama udah parai. Parai beranak. Nyentuk ke sehari tu, Langkup nadai ati deka bebini baru.
Pengidup sida Gundi serumah tau disemaka kair pantuk baka manuk. Ulih pagi empa pagi, ulih lemai empa lemai. Sida serumah beridup nangkal getah, ngiga bulu babas, ngasu beburu ngulihka jelu sebelah kampung. Asal bisi utai diempa endang idup. Pia mega enggau pengidup Langkup.
Pagi tu iya beumba-umba enggau sida serumah begigaka jelu. Sebedau nurun, diansah iya beliung, ditangkin iya duku, disandik iya senapang, lalu mai raga mit nurun bejalai. Bejalai mih tudah Langkup enda berasai datai ba munggu siti tang nadai ga tetemuka bala jelu. Bejalai baru kenu iya nyau datai ba kampung siti. Naka mih pengelaju Langkup bejalai enda nyalah baka peneras leka senapang. Taja pia, Langkup alit bendar ati enda kala seumur idup iya pulai puang lebuh begiga sebelah babas. Sekali tu endang tak nadai ninga nyawa jelu ngerimbas pending, nadai tepedaka bekau kaki babi ba tanah.
“Jai amat ga menua tu, bangat tak nadai jelu agi. Enda patut abis diasu bala sida ari menua sepiak nyin. Ah dah…iga Petara enda kasihka aku, enda nyangkung aku. Enti tak mai tubuh murus pulai ke rumah berasai bendar malu. Enda kala ga nasib aku baka tu,” ku Langkup mut-mut kediri empu.
Ngenang nasib iya jai amat. Nadai ga iya bemimpi jai demalam ti tau ngasuh pengawa iya sehari tu tau jelungan. Nama tak enda besampi dih! Nya tak Petara ke disalahka iya.
Bejalai baru mih Langkup nitihka tuju kaki nyingkang. Lebuh ke bejalai nya tadi ama nyemerai sungai, ama niki bukit, ama merejuk lubang mih tudah tuai. Nyau kepuas ke bejalai iya lalu tetemuka jalai bekau tujah anak mensia. Belubah-lubah Langkup nitihka jalai nya. Jalai nya rembus ngagai sebuah langkau ti numbas iya pemesai. Hari tu lemai.
Langkup berasai gaga ati laban bisi endur bemalam. Tambah mega perut iya nyau bekeriuk lapar. Maya nya hari udah silau-silau manuk, mata panas nyau udah belalai ba belakang munggu. Nyeregu tubuh Langkup dipuputka ribut. Nadai ga bangat ribut ti bepuput tang dan kayu ke benung rinda nyau beteguyat, daun-daun ke gugur sebelah tanah abis terebai dibai angin.
“Niki, niki mih wai. Jadi rumah kami tu. Nadai penti pemali. Lalu mih niki. Penatai temuai endang diterima kami enggau jari sepuluh, seruran dianti,” ku nyawa indu nyapa ari dalam rumah ngasuh niki.
Tekenyit Langkup laban iya enda nyangka orang ka diau ba langkau nya bisi meda ayas iya. “Nyangka indu nya engkilaka iya ari selepak lubang dinding kini,” ku ati iya.
Bejalai Langkup begadai-gadai baka orang ke radai nuju tangga ti digaga ari kayu belian. Diindik iya tangga, dinga nyau bemunyi; indik siti agi tangga dinga bemunyi baru munyi “kuk”. Enda berasai iya datai lalu nyengukka pala ba mua penama langkau indu nya. Langkup tepedaka indu siku benung ngenusuka anak iya. Enti dipeda ari gaya iya, indu nya empai tentu tuai, bebuk panjai merundai chelum ngelintum, gamal numbas iya pemajik nyau memelan, bekain bejur-jur benung mangku anak mit.
“Lalu mih wai. Duduk semak ke agi. Aku tama ke bilik dulu deka nyumai,” ku indu nya.
Empai sempat madah au, indu nya udah angkat nuju bilik dapur. Nama dih gaga mih tudah Langkup baka orang ngantuk ke disurung panggal. Indu nya baka ka nemu-nemu iya benung lapar. Nadai makai ari pagi tadi.
Enda lama udah nya, kekepul asap terebai sebelah sadau nepuk Langkup ka benung duduk beluit patung. Kadang-kadang ditegu, disium iya kuyu, dipurus iya belakang anak mit ka gali enda jauh ari endur iya ke duduk. Nyangka iya betatika diri ka nadai anak, nadai purih nampung pengidup iya.
“Manah ga budi basa indu nya. Enda patut nadai orang ngempu. Nama iya tak kediri-diri belangkau ba puak kampung ditu.” ku ati Langkup iran.
Pemakai ka dipanduk indu nya nyau bau rum menuhka kandang rumah nya. Dinga indu nya tadi lalu ngagau mai makai.
“Makai unggal. Din kitai makai ngambika aku enda ibuh kiruh berangkutka asi mulung kitu,” ku indu nya nunjukka tunjuk antu iya tunga ke dapur lalu ngambi sereta merap anak iya.
Tama tudah Langkup bejalai begadai-gadai nuju bilik dapur. Maya ke bejalai iya ngasaika utai ti nyelai amat. Nyelai ari selama laban kaki ke disingkangka iya asaika ngindik madang resam. Malik tudah Langkup ke baruh deka nentuka utai diindik iya tang iya semina tepedaka papan. Tukangka iya pintu, Langkup lalu tepedaka dua pinggai enggau siti mangkuk diengkahka ba atas tikai bemban. Semangkuk linut agi berasap lalu semak nya bisi semangkuk mit gula apung. Duduk tudah Langkup deka makai. Maya iya deka deka nyengkau linut nya tadi, dinga bejaku anak indu nya, “Indai, aku deka makai buah chirak.

“Anang guai anak, empai mansau,” pia ku indai iya nyaut.
Ninga munyi nya, Langkup enda nyadi nyengkau linut. Awakka seduai dulu nyengkau, nyangka anak iya nya lapar agi ari aku. Kasihka iya agi mit,” ku Langkup.
Enda lama udah nya, dinga bejaku baru anak mit nya munyi leka jaku iya ka dulu agi,”indai, aku deka makai buah chirak.”
“Anang guai anak, nganti enda lama agi,” ku indai iya nyaut.
Peda Langkup enda ga indai anak mit nya nyengkauka anak iya linut ke meruan agi kepul-kepul asap datai ari mangkuk linut.
“Linut nya agi angat, nyangka nya alai indai iya empa deka meri anak iya makai linut,” ku ati Langkup nimang ati diri. Perut Langkup nyau majak begeriuk, lapar. Enti nadai orang enggau iya betunga dia, endang tengali iya siku linut nya. Mesa ni iya ngambiska semangkuk linut nya. Anangka semangkuk, lima mangkuk linut pan ambis mih dipajuh iya enti nitihka pengelapar perut iya. Ngachau bendar anak mit nya.
Ketiga kali anak mit nya madahka diri deka makai buah chirak, tang indai iya tetap madahka anang guai. Dinga dedui munyi sabak anak mit sambil madahka diri deka makai buah chirak. Lama agi inggar agi, lama agi nyaris agi nyawa iya nyabak. Pia nyabak ditunjukka iya jari antu ngagai langgu ugai tudah Langkup. Langkup lalu malik ke baruh lalu tepedaka langgu ugai iya melesit ari sirat. Tekenyit sereta mirah mua tudah tuai ngetatka pemalu. Langkup tak semina ngachukka tunjuk jari iya ngagai linut ke disumai indu nya. Iya enda nyadi makai linut laban enda nyamai ati. Asaika nemu-nemu kenu ati iya utai ti deka nyadi. Jauh dalam ati iya nemu sapa indu enggau anak mit nya.
“Wai, wai, pedis perut aku. Limpang dulu aku,” ku Langkup madahka diri deka nganjung buah sibau ke ujung bilik. Baru sekali tu iya ngemansutka jaku berandau enggau indu nya. Nya pan semadi ngumbai diri deka bira. Datai ba ujung tanju, dia dih langkup lalu engkechit merejuk tangga lalu ngelarika diri enda bepadah. Belanda tudah tuai naka pengelaju-laju disemaka baka dipuputka ribut biau balai. Kaki dulu kaki asur, pala dulu pala sungkur. Nyau abis teterap tetingkap kenu tudah tuai, sirat abis tekait ba duri jelai. Lama agi rapas agi ga mata Langkup laban ari nyau majak malam.
Nyadi, indu ke ditinggalka Langkup bira nya tadi nyau rangau-rangau ngiga Langkup. Nyau bewai-wai kenu iya ngangauka Langkup, tang nadai ga langkup nyaut. Ari nya, iya lalu nemu wai iya Langkup udah rari enda beapai enda beindai, belalai pulai enda madahka iya. Dilekaka anak iya ke enggai badu nyabak-nyabak nya tadi lalu digagai iya Langkup. Bedarup tanah laban rejat kaki iya. Pun kayu ti kena rimbas sereta seging iya nyau beteguyat baka deka tumbang dipuputka ribut kudi. Gemeresi ujan labuh ari langit mingkai baka ngaluka indu nya ka ngagai Langkup. Langkup ke lari nyau abis tepawir, tesungkur, tetanjalka urat kayu, tepatiska bandir sereta tesiumka tanah. Nyau radai sereta telih tudah Langkup sebelah tubuh.
“Kuk…kuk…kuk… ni nuan linut?” ku indu nya ngangauka linut meda Langkup lalu enda ulih sidi iya.
“Sut…sut…sut…,” pia ku linut nyaut ba tunjuk Langkup. Ninga munyi nya, digagai indu nya baru Langkup nitihka munyi nyawa linut. Langkup majak ngelarika diri, nyelamatka nyawa diri ari dibunuh indu nya.
“Kuk…kuk…kuk…lir…ni nuan linut,” ku indu nya ngangau baru.
“Sut…sut…sut… tu aku,” ku linut ba tunjuk jari Langkup. Lama agi semak agi indu nya entudi belakang Langkup. Langkup ke majak rari nya tadi lalu tesipakka bandir kayu. Iya lalu teterap ba luchak lalu tunjuk jari iya ka bisi bekau linut teachukka burit babi kampung. Babi nya tekenyit diachuk utai ba burit lalu rari demuh-demuh. Langkup ngangkatka tubuh diri lalu belanda baru.
“Kuk…kuk…kuk…ni nuan linut, tu aku,” ku munyi indu nya ngangauka linut ngiga Langkup.
“Sut…sut…sut…tu aku,” ku linut nyaut ba burit babi.
Indu antu nya tadi lalu ngagai babi laban iya nyangka Langkup bebali nyadi babi.
Lama agi semak agi ga indu nya entudi belakang babi. Kira umbas iya penyemak, babi lalu ditangkap iya. Enda chamang-chamang lalu dikerangas, dikanit, diempaska iya ngena jari ngagai tunggul kayu enda ga babi nya mati. Meda babi nya lalu enda mati, diambi iya tuchuk sanggul ke semampai lekat ba buk iya. Udah nya diachukka iya ngagai jantung babi. Nama dih, kasih tudah babi mati nenggali hari, parai nenggali lemai. Babi nya lalu dibai indu nya nyadika pemeri ngagai anak iya ti deka makai buah chirak. Enda mih iya ngiga Langkup agi laban disangka iya babi ka digagai iya semalam-malam nya tubuh Langkup.
Kenu ku cherita, Langkup ka lari ari digagai antu kuklir neruska pelanda iya. Lama agi lubah agi tudah tuai belanda laban kelalu lelak nyau baka pelanda ukui. Semalam-malam nya, Langkup enda ngetu-ngetu belanda. Lelak belanda, disingkangka iya kaki belubah-lubah ngichaka bulih pengering baru dikena belanda. Nyau seput-seput tudah tuai. Nyau pemuas, hari pan terebak tawas, dia Langkup datai ba pendai rumah panjai sida. Mata panas maya nya baru ngayanka diri ari selepak daun kayu manchar terang ngagai pala Langkup. Langkup lalu ngirup sereta empungas mua ngena ai ti chiru. Dipugar iya tubuh diri begadai-gadai, betipuk ngena ai meresi tubuh diri. Jauh dalam ati iya berasai gaga laban langgu ugai ti dikesayauka iya enda diambi antu kuklir.

Tiada ulasan: